Kino nordyckie to próba przedstawienia przeszło stuletnich dziejów kine­matografii pięciu krajów nordyckich – Szwecji, Danii i Norwegii (określanych wspólną nazwą Skandynawia) oraz Finlandii i Islandii – które razem składają się na makroregion europejski, w znacznym stopniu zintegrowany położeniem geograficznym na Północy Europy (Nord). Łączą je również podobieństwa historycznych doświadczeń i procesów społeczno-cywilizacyjnych, tradycja religijnego etosu, chłopski rdzeń społeczny i związany z nim rodowód oby­czajowy, więzi polityczne i gospodarcze, wzajemne wielostronne wpływy kulturowe oraz – jeśli pominąć Finlandię – językowe pokrewieństwa. A także melancholijne piękno krajobrazu, w kinie trudne do przeoczenia.

Podjęty w tej książce historyczno-filmowy dyskurs porusza różne aspek­ty rozwoju poszczególnych kinematografii tego obszaru (w powiązaniu z XX-wieczną historią każdego z narodów) – produkcję, dystrybucję, techni­kę, recepcję czy filmową politykę poszczególnych państw. Stanowią one tło dla przewodniego tematu tej książki, jakim jest wielopostaciowa twórczość filmowa przede wszystkim w ramach kina autorskiego, jak i kina gatunków, z uwzględnieniem najciekawszych zjawisk w filmie dokumentalnym, animowa­nym i eksperymentalnym. Istotnym wątkiem Kina nordyckiego jest próba zde­finiowania jego etnicznej tożsamości w ramach zarówno skandynawskiego syndromu cywilizacyjno-kulturowego, jak i narodowej specyfiki wchodzą­cych w jego skład poszczególnych nacji. Ta perspektywa sprawia, że – obok twórczości wybitnych autorów filmowych – szczególną uwagą darzone są te filmy i ci twórcy, którzy zdobyli największą popularność na rodzimym gruncie, ponieważ ich kasowe sukcesy najlepiej odzwierciedlają partykularne cechy narodowe danej kinematografii.

Ze wstępu

Książka Prof. Tadeusza Szczepańskiego, zatytułowana Kino nordyckie, to pozycja zdecydowanie wyróżniająca się pośród publikacji naukowych wydanych w 2020 roku. Wysoki poziom merytoryczny zawartych w niej treści, a zarazem sposób przekazu – klarowny i przystępny są wynikiem kilkudziesięcioletniego doświadczenia badawczego jej Autora, znawcy kinematografii Północy, autora nagradzanej monografii Zwierciadło Bergmana (1997, 2002), licznych przekładów tekstów Ingmara Bergmana oraz autobiografii Larsa von Triera Spowiedź dogmatyka (2001). Chociaż okładka sugeruje, że kino nordyckie rozwijało się niejako w cieniu rzucanym przez czarny płaszcz Śmierci, autor uniknął dominacji twórcy Siódmej pieczęci na kartach książki obejmującej, jak to ujął, pierwsze stulecie kina nordyckiego. W każdym z rozdziałów: Kino nieme, Kino klasyczne, Nowe kino skandynawskie, Kino końca stulecia zarezerwował miejsce dla kina Szwecji, Danii, Norwegii, Finlandii, a w ostatnim również dla wyłaniającego się w latach 80. kina Islandii. Zajmują go więcej lub mniej w zależności od tego, która kinematografia wysuwa się w danym okresie na prowadzenie dzięki autorom, gatunkom, funduszom publicznym. Kino nordyckie nie jest monografią kina artystycznego, ale udaną próbą zdefiniowania etnicznej tożsamości makroregionu, którą tworzy i kino autorów, i kino popularne, i mechanizmy wsparcia uruchamiane przez państwa. Oprócz satysfakcji poznawczej płynącej z tekstu, czytelnik gromadzi wiedzę o historii wizualnej kina nordyckiego dzięki starannie opracowanym ilustracjom, fotosom, fotografiom ze zbiorów Autora i filmotek. Format książki i bogactwo materiału wizualnego sprawiają, że monografia ma cechy albumu.  

Tadeusz Szczepański – historyk filmu, krytyk i tłumacz. Profesor zwyczajny w PWSFTviT w Łodzi. Autor książek: Eisenstein. U źródeł twórczości (1986), Zwierciadło Bergmana (1997, 1999, 2002, 2007) i Jan Troell (2009). Współau­tor 4-tomowej Historii kina (2009–2018) oraz redaktor i współredaktor tomów Eisenstein – artysta i myśliciel (1982), Zbigniew Cybulski. Aktor XX wieku (1997), Cudowny Kinemo. Rosyjska myśl filmowa (2002), Biografistyka filmowa. Ekra­nowe interpretacje losów i faktów (2007) i Od Ibsena do Aho. Filmowe ada­ptacje literatury skandynawskiej (2015), Sejsmograf duszy. Kino według Marii Kornatowskiej (2016), Polski film dokumentalny w XXI wieku (2016) i Polska animacja w XXI wieku (2017). Tłumaczył m.in. książki Ingmara Bergmana (Ob­razy, Przedstawienia i Trzy dzienniki) i jego utwory literackie, a także Spowiedź DOGMA-tyka Larsa von Triera. Redaktor naczelny „Filmu na Świecie” (1990–94) i juror FIPRESCI krajowych i zagranicznych festiwali filmowych.